Historia

NAJDAWNIEJSZE DZIEJE

Pierwsze ślady pobytu człowieka w okolicach Ostródy pochodzą ze schyłku starszej epoki kamienia czyli paleolitu i datować je można na ok. 10.000 lat przed naszą erą. Świadczą o tym zebrane z wydm pod Ostródą narzędzia kamienne, typowe dla ludności świderskiej, nazwanej tak od miejscowości Świdry Wielkie pod Warszawą. Archeolodzy są zgodni, iż w VI i V wieku p.n.e. na teren Prus przybyli Prabałkowie i siłą zajęli te tereny. Na przełomie dwu er zaszły zmiany etniczne i kulturowe. Na Pomorze zaczęły przenikać plemiona germańskie.
Między II a IV w. n.e. zarejestrowano osady w Lubajnach i Wałdowie oraz cmentarzyska w Wałdowie i Zwirzewie.W okolicach Ostródy zarejestrowano grodziska: w Brzydowie, Durągu, Grabinku, Kajkowie, Lichtajnach, Morlinach, Pietrzwałdzie, Tyrowie, Ornowie,i Zajączkach, osady w Durągu, Grabinie, Lipowie, Lubajnach, Ostródzie, Wałdowie, oraz cmentarzyska w Napromie i Warlitach Wielkich. Pochodzą one z X-XII wieku, a materiał zabytkowy w postaci ceramiki nawiązuje formą i sposobem zdobienia do ceramiki słowiańskiej. Grodziska zakładano w miejscach z natury obronnych i dodatkowo umacniano wałami drewniano - ziemnymi i fosami wypełnionymi wodą. Osady zakładano przeważnie nad jeziorami.
CZASY ŚREDNIOWIECZNE
 
W X-XIV wieku na terenie ziem pruskich istniał zwarty etnicznie i kulturowo zespół. Prusowie byli ludem rolniczym, prowadzili gospodarkę dwupolową, a od początku XIII wieku- trójpolową. W 1341 roku powołano komturstwo Ostródzkie. Ostróda stała się siedzibą administracyjną, militarną i gospodarczą Krzyżaków. W komornictwie ostródzkim do połowy XV wieku powstało 28 wsi rycerskich i 13 krzyżackich. Zakon zezwolił na rozwój rzemiosła i kupiectwa. Powstały liczne zamki, kościoły, ratusze. Zmienił się także wygląd wsi. Dawne osady pruskie, złożone z pojedynczych, oddalonych od siebie gospodarstw, zastąpiły wsie o zwartej ulicowej zabudowie.
W dniu 15 lipca 1410 roku rozegrała się decydująca bitwa pod Grunwaldem, zakończona klęską Krzyżaków. Wojska królewskie ruszyły 17 lipca ku Malborkowi. Mikołaj z Durąga, szlachcic pruski, opanował zamek w Ostródzie ,,Wygnał braci, zabrał im wszystko i trzymał zamek i miasto dla króla polskiego".
CZASY NOWOŻYTNE
 
Po wojnie 13-letniej i Hołdzie Pruskim w 1525 roku nastąpił napływ ludności polskiej głównie z Mazowsza i Ziemi Chełmińskiej w okolice Ostródy. Dlatego wiele wsi otrzymało nazwy polskie między innymi Napromek, Grabin, Grabinek, Lubajny, Lipowo, Pietrzwałd, Wygoda, Stare Jabłonki. Kierowała się tu głównie szlachta wykupując opustoszałe posiadłości rycerskie.
 
W 1539 roku wsiami książęcymi były: Durąg (17 gospodarstw), Idzbark (22), Kraplewo (21), Lipowo (36), Napromek (21), Ornowo (14), samborowo (14), Tyrowo (21), Turznica (13), Zwierzewo (10).
 
Wsie szlacheckie obok majątku posiadały po ok. dwadzieścia gospodarstw kmiecich, lecz były i takie jak Bałcyny, Ględy, Lichtajny, Lipowo, Worliny liczące od jednego do sześciu gospodarstw. W pierwszej połowie XVII wieku wojna szwedzka objęła Prusy Książęce, szwedzi zajęli między innymi Ostródę i okolice. Wsie uległy znacznemu spustoszeniu, szerzyły się choroby i głód.
 
W 1659 roku roku stacjonowały w starostwie ostródzkim wojska cesarskie, polskie i elektorskie. Kościoły w Ornowie i Samborowie obrabowano i spalono.
 
W 1666 roku w starostwie ostródzkim było siedem parafii. Ludność polska mówiła typowym dialektem dolnomazowieckim, jakim mówiono w okolicy Mławy.
 
W 1714 roku powstały pierwsze szkoły elementarne między innymi w Idzbarku, Ornowie, Zwierzewie.
 
W 1708 roku do Prus Książęcych przedostała się ze Lwowa dżuma. Zaraza pochłonęła 200 tysięcy ofiar tj. ok. 30% ludności zamieszkałej w Prusach Książęcych.
 
W 1758 roku wojska rosyjskie wkroczyły do Prus Książęcych, zdobyły Królewiec ogłaszając ukaz carski oznajmiający, że Prusy Książęce są prowincją rosyjską - Nową Rosją.
 
Na początku XIX wieku Napoleon Bonaparte po licznych zwycięstwach w Europie zachodniej ruszył na wschód. W 1807 roku od 21 lutego do 1 kwietnia na zamku w Ostródzie mieściła się główna kwatera Napoleona.
HISTORIA NAZWY JEZIORA FRANCUSKIEGO
 
W maju w jeziorze koło Pietrzwałdu znaleziono zwłoki kilkunastu żołnierzy francuskich. W odwecie marszałek Napoleona Davont, który stacjonował w Durągu rozkazał spacyfikować wieś Pietrzwałd i rozstrzelać czterech jej mieszkańców. Jezioro otrzymało później nazwę jeziora Francuskiego.
Po wojnach napoleońskich zaczęto wprowadzać do szkół język niemiecki i zwalniać nauczycieli, którzy nie znali tego języka. Mazurzy stanęli w obronie języka polskiego rozpoczynając walkę z germanizacją. Byli to Celestyn Mrongowiusz i Gustaw Gizewiusz. W drugiej połowie XIX wieku kończyła się epoka dyliżansu ustępując miejsca epoce kolei żelaznych. Wraz z budową linii kolejowych podjęto budowę kanałów wodnych. W 1876 zakończono budowę kanału Ostródzko - Elbląskiego, a w 1902 roku powstało Towarzystwo Żeglugi Wodnej zajmujące się systematyczną eksploatacją kanału dla celów gospodarczych i turystycznych.
CZASY WSPÓŁCZESNE
 
W 1920 roku odbył się plebiscyt na Warmii i Mazurach. Niemiecka propaganda przekonała ludność, że są odrębną wspólnotą regionalną różniącą się od Polaków. Wynik plebiscytu był niekorzystny dla Polski. Z powiatu ostródzkiego tylko 3 wsie zostały przyłączone do Polski. Po wybuchu II wojny światowej gestapo aresztowało w Prusach polskich działaczy, nauczycieli, urzędników, z których wielu zginęło.
W 1945 roku po ataku na Prusy Wschodnie Armii Czerwonej, władze niemieckie zarządziły przymusową ewakuację ludności do Niemiec. Ludność napływowa zaczęła się osiedlać w pierwszej kolejności przy głównych szlakach kolejowych, m.in. wokół Ostródy.
 
Sławni ludzie
 
Jan Bażyński - w 1454 roku został I Gubernatorem Prus Królewskich. Był właścicielem między innymi majątków w Lubajnach i w Zwierzewie. Do tej najsłynniejszej postaci ziemi ostródzkiej nawiązuje herb uchwalony 18 grudnia 1996 roku. wiewiórka czerwona w złotym polu była herbem Jana Bażyńskiego, natomiast dwie czerwone róże nawiązują do róży z sekretnej pieczęci Jana Bażyńskiego.
 
Daniel Braun (1664-1737) pochodził z Kroplewa, od 1687 przebywał w Warszawie na służbie u króla polskiego Jana III Sobieskiego jako komisarz artylerii konnej. Opracował chronologię sejmików polskich, która wydał w Elblągu w 1722 roku.
 
Paweł Świętlicki (1699-1756) urodził się w Ostrowinie w polskiej rodzinie szlacheckiej. Był profesorem filozofii na uniwersytecie w Wittenberdze. Przez długie lata był kaznodzieją i lektorem polskim w Gimnazjum Akademickim w Gdańsku i autorem wielu prac teologicznych.
 
Jakub Fryderyk Hoffmann, znany przyrodnik i lekarz, założył w 1815 roku ogród botaniczny w Warszawie, lekarz Legionów Polskich we Włoszech, wykładowca w Szkole Lekarskiej w Warszawie. Pierwszy profesor Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego.
 
Chrystian Krausa (1753-1807) urodzony w Ostródzie, autor cenionych prac naukowych, profesor Uniwersytetu w Królewcu, przyjaciel Emanuela Kanta.
 
Gustaw Gizewiusz (1810-1848) pastor Gminy Ostróda. Zebrał z terenu gminy 460 pieśni Ludu Mazurskiego ,, Pieśni znad Górnej Drwęcy"- główna ich część pochodzi z okolic Kroplewa.
 
Sergiusz Sahajda - założyciel I powojennej szkoły w gminie. Szkoła powstała w Kajkowie (obecny budynek Zespołu Szkół Rolniczych) i początkowo liczyła 36 dzieci.
 
Napoleon Dereszkiewicz - Organizator i kierownik II Szkoły Podstawowej, która powstała w Tyrowie.
 
Marceli Jurdeczka - z wykształcenia historyk . Działacz młodzieżowy społeczny, kulturalny. Organizator Ochotniczej Straży Pożarnej w Reszkach.
 
Mikołaj Kozakiewicz - znany działacz kulturalny, organizator biblioteki w Pietrzwałdzie.
 
Bolesław Adamczyk - główny organizator Szkoły Podstawowej w Samborowie. Zastępca Inspektora Szkolnego.
 
Edmund Kajetanek -  Działacz kulturalny i oświatowy, znany rzeźbiarz amator- Członek Klubu Plastyka Amatora w Ostródzie.
WAŻNIEJSZE OBIEKTY ZABYTKOWE
 
Najstarsze i najciekawsze zabytki to:
 
- gotycki kościół pw. Narodzenia NMP z XIV wieku w Glaznotach. 
- barokowy kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Ornowie. 
- barokowy kościół z XVI wieku w Durągu 
- drewniana dzwonnica z XIX wieku w Kroplewie. 
- zabytkowy cmentarz w okolicy Glaznot.

Niezwykle interesujące są również XIX wieczne dworki z zespołami falworcznymi między w Szyldaku i Grabinie.Warte zwiedzenia są również zabytkowe mosty i wiadukty dawnych linii kolejowych - szczególne wrażenie robi wiadukt w Glaznotach.
HERB
 

18 grudnia 1996 roku Rada Gminy uchwaliła Herb i flagę Gminy. Prace nad przygotowaniem projektu herbu rozpoczęły się w marcu 1996 roku wraz z podpisaniem przez gminę umowy z Centrum Heraldyki Polskiej w Warszawie.

Uchwalony herb odwołuje do najstarszych tradycji Ziemi Ostródzkiej, a także do charakterystycznych cech topograficznych i walorów krajobrazowych naszego regionu. Czerwona wiewiórka w złotym polu była herbem Jana Bażyńskiego najsłynniejszej postaci tej ziemi, od 1454 roku gubernatora Prus.
 
Dwie czerwone róże nawiązują do sekretnej pieczęci Jana Bażyńskiego. Złoty statek (szkuta) w czerwonym polu nawiązuje natomiast do unikatowego Kanału Ostródzko-Elbląskiego, który jest jednym z nielicznych czynnych na świecie szlaków wodnych opartych na technologii z końca XIX wieku.
 
Plik herbu w formacie wektorowym